بازجو روی صندلی خبرنگار؛ روح الله زم سوژه جدید علی رضوانی

ویدیوی جدیدی از «علی رضوانی»، خبرنگار صداوسیما و بازجوی نهادهای امنیتی از سوی «اعتماد آنلاین» منتشر شده است. این بار فردی که رضوانی مامور بازجویی از او در مقابل دوربین‌های روشن است، «روح‌الله زم»، موسس سایت و کانال تلگرامی «آمدنیوز» است.

در این ویدیو که در تاریخ ۲۰ تیر۱۳۹۹ از سوی اعتماد آنلاین منتشر شده، علی رضوانی به فاصله بسیار کمی مقابل روح‌الله زم نشسته است. هر دو روی مبل‌های قهو‌ه‌‌ای رنگ قرار دارند و پشت آن‌ها، پرده‌ای آبی سرتاسر اتاق را تا آن جا که لنز دوربین نشان می‌دهد، گرفته است.

علی رضوانی صفحه تلفن خود را به روح‌الله زم نشان می‌دهد و با خنده می‌گوید: «کانالته، اون لحظه‌ای که دستگیریت منتشر شد.»

روح‌الله زم در پاسخ به او، انگار موظف است جوابی بدهد، می‌گوید: «این تازه شروع ماجرا است.»

علی رضوانی در ادامه می‌گوید: «این لحظه‌ای که منتشر شد، سازمان اطلاعات سپاه روح‌الله زم را دستگیر کرد و آرم سپاه اومد به جای کانالت. این رو ندیده بودی؟»

روح الله زم: نه.

حالا علی رضوانی وقیح‌تر می‌شود و با خنده می‌گوید: «بعد می‌دونی این صحنه چیش قشنگ بود؟ وقتی این منتشر شد، به سرعت نور داشت اعضای کانالت می‌ریخت. همه داشتن در می‌رفتن!»

روح‌الله زم که موظف به جواب دادن به بازجویش در مقابل دوربین‌های روشن است، می‌گوید: «یعنی اعتبارش رو من بوده دیگه.»

حالا رضوانی تکیه داده به مبل، با لحن تهدیدآمیز و با همان خنده رو لب می‌گوید: «آتیش بیار معرکه بودی!»

روح‌الله زم همان بلوز و شلواری را پوشیده که در مهرماه ۱۳۹۸، ساعتی پس از اعلام بازداشتش از سوی حفاظت اطلاعات سپاه، برای دقایقی در اعتراف تلویزیونی ظاهر شده بود. پرده‌های آن صحنه در مهر ۱۳۹۸ نیز همان پرده‌های آبی رنگ ویدیو بازجویی منتشر شده امروز بودند.

حالا سوال این است که چه‌طور می‌تواند یک خبرنگار چنین گفت‌وگویی با یک زندانی که هیچ‌کس، حتی به گفته پدرش، خانواده او نیز قادر به ملاقاتش نبودند، داشته باشد و اساسا برای چه منظور و هدفی این گفت‌وگو گرفته شده است.

می‌گویند رضوانی لیسانس ارتباطات اجتماعی دارد و فعالیت خبرنگاری خود را از «باشگاه خبرنگاران» شروع کرده و پس از مدتی به عنوان خبرنگار به صداوسیما راه یافته است. اما برای اولین بار در آبان ۱۳۹۷، نام او به عنوان بازجو و مامور حفاظت اطلاعات سپاه پاسداران در پرونده «کاووس سیدامامی» مطرح شد.

«رامین»، فرزند کاووس سیدامامی پس از پخش چند دقیقه‌ای از مستند «مظنونین همیشگی» در آبان ۱۳۹۷، به «کمپین حقوق بشر در ایران» گفت گزارش‌گر این مستند همان کسی است که به همراه ماموران اطلاعات سپاه چهارم تیرماه سال گذشته به منزل‌شان رفته و از مادرش بازجویی کرده بود.

به گفته رامین سیدامامی، علی رضوانی همراه با تیم اطلاعات سپاه به خانه آن‌ها رفته، دوربین‌ها را روشن کرده و «مریم ممبینی»، همسر کاووس سیدامامی مجبور به اعترافاتی شده که نتیجه آن، بی‌هوش شدن و انتقالش به بیمارستان بوده است. این مستند البته پس از چند دقیقه پخش در آبان ۱۳۹۷، با عنوان «نقص فنی»، از سوی صداوسیما متوقف شد.

کاووس سیدامامی، استاد «دانشگاه امام صادق»، فعال محیط زیست بود که در بهمن ۱۳۹۶ به دلایل نامشخصی بازداشت شد و چند روز پس از بازداشت، در سلولش به شکل مشکوکی جان داد. مسوولان قضایی مرگ او را خودکشی عنوان کردند؛ مرگ یا خودکشی که هیچ‌وقت دلیل آن روشن نشد.

مستند مظنونین همیشگی نیز با محوریت کاووس سیدامامی و دیگر بازداشت‌شدگان پرونده محیط زیست ساخته شد تا به بازداشت آن‌ها جلوه قانونی داده شود.

اما این همه ماجرا نبود؛ مدتی بعد «مسیح علی‌نژاد»، فعال حقوق بشر ساکن امریکا در توییتر خود در آبان ۱۳۹۸ نوشت علی رضوانی به همراه دو نفر از ماموران اطلاعات بابل به خانه مادرش رفته تا برای ضبط اعترافات تلویزیونی علیه دخترش اقدام کنند. اما مادرش آن‌ها را به خانه راه نداده است.

مسیح علی‌نژاد در این توییت نوشته بود: «علی رضوانی خبرنگار نیست، بازجو و همکار نهاد‌های امنیتی ‌است که به همراه دو تن از ماموران اطلاعات بابل سراغ مادرم رفتند تا از مادرم در این گزارش تلویزیونی مصاحبه یا همان اعتراف علیه من بگیرند. اما در روستای ما قمیکلا، آنها را به خانه راه ندادند برای همین برادرم را گروگان گرفتند.»

اما علی رضوانی، تنها خبرنگاربازجوی دستگاه‌های امنیتی ایران نیست بلکه پیش از این نام‌های دیگری مانند «آمنه سادات ذبیح‌پور»، «حسن شمشادی» و «حمیدرضا عمادی» به عنوان خبرنگاران صداوسیما که در نقش بازجو زندانیان سیاسی نیز عمل کرده‌اند، عنوان شده است.

«سپیده قلیان»، فعال کارگری که اکنون در زندان است، پیش از این گفته بود آمنه سادات ذبیح‌پور، گزارش‌گر صداوسیما در تهیه اعترافات اجباری از او حضور داشته است. حسن شمشادی، دیگر خبرنگار صداوسیما نیز به سلول‌های انفرادی برخی از چهره‌های بازداشت شده در جریان اعتراضات به نتایج انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۸۸ رفته و با دوربین‌های روشن از آن‌ها گفت‌وگو گرفته بود.

در این میان، «مازیار بهاری»، مستندساز و روزنامه‌نگار که در سال ۱۳۸۸ بازداشت شد، پس از آزادی، در گفت‌وگوهایی اعلام کرد حمیدرضا عمادی، مدیر «اتاق خبر» «پرس‌ تی‌وی»، شبکه برون مرزی صداوسیما در اخذ اعترافات اجباری از او در زندان حضور و نقش داشته است.

اما فقط ماجرا به این‌ خبرنگار بازجوها که فعالیت‌هایشان با تیم ماموران امنیتی تعریف می‌شود، ختم نمی‌شود. در اردیبهشت ۱۳۹۶، از شش جوانی که در ساخت ویدیو «هپی» مشارکت کرده بودند، مصاحبه‌ای در تلویزیون پخش شد که در آن خبرنگار صداوسیما با لحن تحقیرآمیز و گاهی گستاخانه از آن‌ها سوال می‌پرسید.

یک منبع مطلع در همان زمان به کمپین حقوق بشر در ایران گفته بود یک تیم خبری از صداوسیما به تهیه گزارش از افراد بازداشت شده پرداخت.
در جریان تهیه گزارش، هنگامی که برخی از افراد از تکرار حرف‌های بازجویان طفره رفته بودند، خبرنگار صداوسیما با عتاب و ناخشنودی از بازجو خواسته بود که با ارعاب دستگیرشدگان، مطمئن شود که آن‌ها از فریب خوردن خود صحبت کنند. رابطه خبرنگار صداوسیما با بازجو و ناراحتی او از برخی جواب‌ها، تعجب دستگیرشدگان را برانگیخته بود.

در آن سال، موجی به راه افتاده بود که علاقه‌مندان در هر نقطه از جهان ویدیویی را بر موزیک هپی که «ویلیام فرل»، خواننده امریکایی آن را خوانده بود، می‌ساختند. در ایران هم شش جوان بر پشت بام و داخل لوکیشن خانه ویدیوی طنزی از هپی ساخته و منتشر کرده بودند که به بازداشت آن‌ها ختم شد.

کمی بعد، حضور ناگهانی «داوود فتحعلی‌زاده»، خبرنگار صداوسیما چند ساعت پس از بازداشت «محمدعلی نجفی»، شهردار سابق تهران به اتهام کشتن همسرش در اداره آگاهی و محتوای گفت‌وگو و حضورش در اداره آگاهی سوال برانگیز شد.

در سال‌های اخیر، مرز میان خبرنگار مستقل و بازجو و همکار نهادهای امنیتی مشخص نیست و برخی از این بازجوخبرنگاران با علنی شدن نام‌شان، دیگر ابایی برای حضور و فعالیت‌های خود بیشتر در نقش بازجو مانند علی رضوانی ندارند.

برای دیدن اخبار و گزارش‌های بیش‌تر درباره رسانه و خبرنگاری به سایت خبرنگاری جرم نیست مراجعه کنید.

نیلوفر رستمی / ایران وایر
 
فیلمها و خبرهای بیشتر در کانال تلگرام پیک ایران